ﻋﺒﺎرت ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﺗﺮﮐﯿﺒﯽ اﺳﺖ از دو ﮐﻠﻤﻪ» ﻧﺶ «ﮐﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﺷﺪه» ﻧﯿﺶ «ﮐﻨﺎﯾﻪ از ﻧﯿﺶ ﮐﮋدم (ﻣﺤﻠﯽ ﺷﺪه ﻋﻘﺮب) ﮐﻪ ﺑﻪ وﻓﻮر در ﻧﻮاﺣﯽ ﮔﺮم و ﺧﺸﮏ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد و» ﺗﯿﻔﺎن «ﮐﻪ ﻣﺤﻠﯽ ﺷﺪه» ﺗﻮﻓﺎن «ﯾﺎ ﻫﻤﺎن وزش ﺑﺎدﻫﺎی ﻣﻮﺳﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺗﻤﺎم اﯾﺎم ﺳﺎل اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎﯾﯽ ﻣﻤﺘﺎز ﮐﺮده اﺳﺖ. ﻇﻬﻮر آﺳﯿﺎب ﺑﺎدیﻫﺎ در ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﺎدﻫﺎی ۱۲۰ روزه ﺳﯿﺴﺘﺎن در دوره ﮔﺮم ﺳﺎل از اردﯾﺒﻬﺸﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﯿﺰ اﺳﺖ

و ﻣﻨﺸﺎ اﯾﻦ ﺑﺎدﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﺎدﮐﻮه ﻣﻌﺮوف ﻫﺴﺘﻨﺪ، ارﺗﻔﺎﻋﺎت ﭘﺮﺑﺮف ﮐﻮه ﺑﺎﺑﺎ در ﻫﻨﺪوﮐﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ و ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺷﻬﺮ ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن در اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی ﺷﻬﺮ ﺧﻮاف ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺪرت و ﺷﺪت ﺑﺎد ﻧﯿﺎز ﺑﻪ اﯾﺠﺎد آﺳﯿﺎب ﺑﺎدی را ﺣﺲ ﮐﺮدﻧﺪ. آﺳﯿﺎب ﺑﺎدی ﯾﺎ آﺳﯿﺎی ﺑﺎدی، ﮔﻮﻧﻪای آﺳﯿﺎب اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﯿﺮوی ﺟﻨﺒﺸﯽ آن از راه ﺑﺎد ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﯽﺷﻮد. ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﮔﺬﺷﺘﻪ آﺳﯿﺎبﻫﺎی ﺑﺎدی را ﺑﺮای آرد ﮐﺮدن ﮔﻨﺪم ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ. از آﺳﯿﺎبﻫﺎی ﺑﺎدی ﻫﻢ ﭼﻨﯿﻦ در ﮐﺎرﻫﺎی دﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻤﭗ ﮐﺮدن آب اﺳﺘﻔﺎده ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﭘﻤﭗ ﺑﺎدی ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. درﺑﺎره ﭘﯿﺪاﯾﺶ اﯾﻦ آﺳﯿﺎبﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت دﻗﯿﻘﯽ در دﺳﺘﺮس ﻧﯿﺴﺖ. اﻏﻠﺐ ﻣﻮرﺧﯿﻦ ﮐﻪ در ﻃﻮل ﻗﺮون ﻣﺘﻤﺎدی ﺑﻪ اﯾﺮان ﺳﻔﺮ ﮐﺮدهاﻧﺪ، ﻣﺒﻨﺎی آنﻫﺎ را ﻗﺒﻞ از ﻓﺘﺢ اﯾﺮان ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ.

ﺣﺘﯽ ﺑﺮﺧﯽ ﭘﺎ را ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻬﺎده و ﺗﮑﻮﯾﻦ آنﻫﺎ را ﺑﻪ ۱۷۰۰ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﯿﻼد ﻣﺮﺑﻮط ﻣﯽداﻧﻨﺪ. آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﻓﻌﻠﯽ ﮐﺦ ﺷﺎﻫﮑﺎری از ﭼﻮب، ﺧﺸﺖ و ﮔﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﺑﻪ ﯾﺎدﻣﺎﻧﺪه از دوران ﺻﻔﻮی در روﺳﺘﺎی ﺧﻮاف واﻗﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ ﺳﺎﺧﺘﺎر آﺳﯿﺎبﻫﺎی ﺑﺎدی ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﻣﻌﻤﺎری ﺧﺎﺻﯽ دارد و ﺑﻪ آﺳﯿﺎبﻫﺎی ﺑﺎدی دﯾﮕﺮ ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ﭼﺮﺧﺸﯽ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ، ﺷﺒﺎﻫﺖ ﻧﺪارﻧﺪ آﺳﯿﺎبﻫﺎی ﺑﺎدی از اﺟﺰای ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ. ﭼﻮب ﺑﺎﻻﯾﯽ آﺳﯿﺎب راﺧَﺮﭘ» ﻞ «ﭼﻮب ﻋﻤﻮد وﺳﻂ را» ﺗﯿﺮک «ﭼﻮبﻫﺎی ﻋﻤﻮد ﻣﯿﺎﻧﯽ راﭘ» ﺮّه «و ﭼﻮبﻫﺎی اﻓﻘﯽ را» ﺑﺎﻫﻮ «ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ. در ﮐﻞِ اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ۱۰ آﺳﺒﺎد ﻣﯽﺑﯿﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﮐﻨﺎر ﻫﻢ و ﺑﺎ ﺟﻬﺖ ﺷﻤﺎﻟﯽ-ﺟﻨﻮﺑﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ و ارﺗﻔﺎﻋﺸﺎن از ﺳﻄﺢ زﻣﯿﻦ ﺣﺪود ۴ ﻣﺘﺮ اﺳﺖ. ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﻃﻮل آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﭼﻮﺑﯽ ۱۳ ﻣﺘﺮ و ﻋﺮضﺷﺎن ۳ ﻣﺘﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻃﺮز ﮐﺎر آﺳﺒﺎدﻫﺎ ﺑﺪﯾﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎدﻫﺎ ﺑﺴﻤﺖ ﯾﮑﯽ از دﯾﻮارﻫﺎی آﺳﺒﺎدﻫﺎ ﮐﻪ ﻧﯿﻤﻪﮐﺎره اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻏﺮب و ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد، ﺑﺎد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻓﻀﺎی داﺧﻞ ۳ دﯾﻮار رﻓﺘﻪ

و ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﻗﻮی ﺑﺮای ﺑﻪ ﮐﺎر اﻓﺘﺎدن آﺳﺒﺎدﻫﺎ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﯽﺷﻮد. ﭼﺮخ و ﭘﺮه ﻫﺎی ﻏﻮل آﺳﺎﯾﯽ ﮐﻪ ۴۸ ﺑﺎل و ۳۲ ﭘﺮ و ۸ درﮔﺎه دارد ﺑﺮ ﺑﺎم آﺳﯿﺎب و ﺟﻬﺖ وزش ﺑﺎد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﭼﺮﺧﯿﺪ. اﻧﺪام اﯾﻦ ﭼﺮخ و ﭘﺮ، از ﺧﺮﭘﻠﯽ ﺳﻨﮕﯿﻦ و ﻣﺤﮑﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺑﺎد ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از درواز‌های ﺑﺎدﮔﯿﺮ ﺑﻪ زواﯾﺎی درﮔﺎهﻫﺎی ﻫﺸﺖﮔﺎﻧﻪ ﻣﯽرﺳﺪ

و ﭼﺮخ و ﭘﺮ را ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ در ﻣﯽآورد. از ﺣﺮﮐﺖ ﭼﺮخ و ﭘﺮ ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﺑﻪ ﺗﯿﺮ آﺳﯿﺎب ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد و ﭼﻮن ﺳﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﻪ ﺳﻨﮓ روﯾﯽ آﺳﯿﺎب ﻣﺘﺼﻞ اﺳﺖ، ﻻﺟﺮم ﺳﻨﮓ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎ ﮔﺮدش ﺗﯿﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﭽﺮﺧﺪ و ﻣﯽﭼﺮﺧﺪ. وﻗﺘﯽ ﺳﻨﮓ روﯾﯽ ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﻪ ﺣﺮﮐﺖ در ﻣﯽآﯾﺪ، ﭼﻮﺑﯽ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﮏ ﻟﮑﯽ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﯽﺟﻨﺒﺎﻧﺪ؛ و ﺣﺮﮐﺖ ﻟﮏ ﻟﮑﯽ ﺑﺎﻋﺚ ارﺗﻌﺎش، دول ﺑﺮه (ﻧﺎودان ﭼﻮﺑﯽ ﮐﻪ ﮔﻨﺪم از ﭘﺮﺧﻮ ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪ آن ﺑﻪ ﺷﯿﺎر ﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﯽرﺳﺪ) ﻣﯽﺷﻮد. دول ﺑﺮه در ﺣﺮﮐﺖ اﻓﻘﯽ ﮔﻨﺪم را آﻫﺴﺘﻪ آﻫﺴﺘﻪ از ﭘﺮﺧﻮی ﮔﻨﺪم ﻣﺨﺰﻧﯽ ﮐﻪ ﮔﻨﺪم را در آن ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ (ﺑﻪ ﺣﻔﺮه ﻣﯿﺎﻧﯽ ﺳﻨﮓ ﻫﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎد ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺑﻮزد ﺳﻨﮓ ﮔﺮدش ﺳﺮﯾﻊﺗﺮی دارد و ﭼﻮن ﺳﻨﮓ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﭽﺮﺧﺪ ﺣﺮﮐﺖ ﻟﮏ ﻟﮑﯽ و ﻟﺮزش دول ﺑﺮه ﻣﻘﺪار ﮔﻨﺪم زﯾﺎد ﺗﺮی را ﺑﻪ ﻣﯿﺎن ﺳﻨﮓﻫﺎ ﻣﯽﺑﺮد. در ﺣﻔﺮ‌های ﮐﻪ زﯾﺮ ﺳﻨﮓﻫﺎ وﺟﻮد دارد، دﺳﺘﮕﺎﻫﯽ اﺳﺖ ﺧﯿﻠﯽ ﻗﺪﯾﻤﯽ و اﺑﺘﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﮐﺎر اﻫﺮم ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺎی ﺗﺮﻣﺰ، ﺳﻨﮓﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻟﺰوم از ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺎزدارد.

در آﺳﺒﺎدﻫﺎ اﺑﺰاری ﺑﻪ ﻧﺎم» ﺗﺨﺖ وﺣﺸﺖ «وﺟﻮد دارد ﮐﻪ از ﭘﺎﯾﯿﻦ و از داﺧﻞ آﺳﯿﺎب ﺣﺮﮐﺖ ﺳﻨﮓﻫﺎ را ﮐﻨﺪ ﻣﯽﮐﻨﺪ، ﭘﺲ از آن ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭼﺮخ و ﭘﺮ را در ﺑﺎﻻ ﺑﺎ اﻫﺮم دﯾﮕﺮی ﺑﻪ ﻧﺎم» ﻧﯽﺑﺎد ﮐﺎﻣﻼ ﻣﻬﺎر ﮐﺮده و ﮐﺎر ﺗﻌﻄﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد. ﺣﺪود ۴۰ آﺳﯿﺎب ﺑﺎدی از آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن در ﺧﻮاف در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻨﻈﺮه‌ی ﺑﯽ ﺑﺪﯾﻠﯽ را ﺧﻠﻖ ﮐﺮده اﻧﺪ. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ارزﺷﻤﻨﺪ آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﺧﻮاف در اﻧﺘﻈﺎر ﺛﺒﺖ در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﯾﻮﻧﺴﮑﻮ اﺳﺖ. ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﺎرﯾﺨﯽ آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ و ﻣﻌﻤﺎری ﺟﺬاب و ﺟﺎﻟﺒﯽ ﮐﻪ دارد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺻﺪﻫﺎ ﮔﺮدﺷﮕﺮ ﺧﺎرﺟﯽ و ﻫﺰاران ﮔﺮدﺷﮕﺮ داﺧﻠﯽ از آن دﯾﺪن ﻣﯽ ﮐﻨﻨﺪ. ﺗﺎﮐﻨﻮن ۴۳۰ آﺳﺒﺎد در ﮐﻞ اﯾﺮان ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ۱۲۴ آﺳﺒﺎد در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺧﻮاف ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺷﺪه ﮐﻪ از اﯾﻦ ﺗﻌﺪاد ۱۰۷ آﺳﺒﺎد ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺿﻄﺮاری ﻣﺮﻣﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﯿﺎن دراز، وزش ﺑﺎدﻫﺎی ۱۲۰ روزه ﭼﻨﺎن ﺳﺨﺖ و ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮده ﮐﻪ ﺳﺒﺐ ﻓﺮﺳﺎﯾﺶ و ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺑﺨﺸﯽ از آﺳﺒﺎدﻫﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ در دوره ﻗﺎﺟﺎر ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺠﺪد اﯾﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداری ﺷﺪه اﺳﺖ.

آﺳﺒﺎدﻫﺎ ﺑﻪ آن اﻧﺪازه در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎن ﺧﻮاف اﻫﻤﯿﺖ دارﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺎﻣﯿﻦ ﭼﻮب ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ آﺳﺒﺎد اﻗﺪام ﺑﻪ اﯾﺠﺎد ﺟﻨﮕﻞﻫﺎی ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎزهﻫﺎی آﺳﺒﺎدﻫﺎ ﮐﺮدﻧﺪ و اﯾﻦ ﺟﻨﮕﻞ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ در ﺣﺎﺷﯿﻪ ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ. در ﮐﻨﺎر آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﺳﻨﮓﻫﺎی ﻋﻤﻮدی ﻓﺮو رﻓﺘﻪ در ﺧﺎک ﺗﻮﺟﻬﻢ را ﺟﻠﺐ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﻓﻀﺎﯾﯽ ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﻗﺒﺮﻫﺎی ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮای زﯾﺎرت ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﯽآﯾﻨﺪ! اﯾﻨﺠﺎ ﺳﻨﮓ ﻣﺰارات ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻓﺮمﻫﺎ و ﻧﻤﺎدﻫﺎی ﺟﺎﻟﺒﯽ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻗﺴﻤﺘﯽ از آن، ﺳﻨﮓﻫﺎی اﯾﺴﺘﺎده و ﺑﻠﻨﺪی دﯾﺪه ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع آن ﻫﺎ ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﮐﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع ﺑﺮﺧﯽ ﺑﻪ ﺑﯿﺶ از ﭼﻬﺎر ﻣﺘﺮ ﻣﯽرﺳﺪ اﯾﻦ ﻣﺰارات ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ۴۴ ﭘﯿﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام ﻣﺮدم ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ.. اﺣﺪاث ﮔﻮرﺳﺘﺎن در ﻣﺠﺎورت آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﮐﺮﯾﺪور ﺑﺎدی ﺑﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺳﺎﺧﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ در ﻣﺠﺎورت آﺳﺒﺎدﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ آﺳﺒﺎدﻫﺎی ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن را ﺗﺎﮐﻨﻮن ﻓﻌﺎل ﻧﮕﺎه دارد.

ﺑﯿﺶ از ۳۰ اﺛﺮ ﺗﺎرﯾﺨﯽ در ﺷﻬﺮ ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن وﺟﻮد دارد، ﻗﻨﺎت ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن، ﻣﺪرﺳﻪ ﻏﯿﺎﺛﯿﻪ و ﺑﺮج ﮐﺮات از ﺟﺎذﺑﻪﻫﺎی ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻪ ﻧﺸﺘﯿﻔﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎزدﯾﺪ از آنﻫﺎ ﺧﺎﻟﯽ از ﻟﻄﻒ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد. از اواﺳﻂ ﺑﻬﺎر ﺗﺎ ﭘﺎﯾﯿﺰ ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ زﻣﺎن ﺑﺮای دﯾﺪن آﺳﺒﺎد، اﯾﻦ ﻏﻮل ﭼﻮﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﯿﺎن ﻻﯾﻪﻫﺎی ﺧﺸﺖ و ﮔﻞ اﺳﯿﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ.