فارس گزارش می‌دهد: ملخ مراکشی دشمن شماره یک تولید محصولات استراتژیک در گلستان

به گزارش خبرگزاری فارس از گنبدکاووس، ملخ مراکشی که با نام علمی  (Dociostaurus maroccanus) برای نخستین بار در کشور آفریقایی مراکش و یا همان مغرب جمع‌آوری شد نوعی آفت مخرب به شمار می‌رود که بیش از همه نقاط دنیا در نواحی کوهستانی و ارتفاعات خشک منطقه مدیترانه وجود دارد.

در ایران ملخ مراکشی از استان‌های مرکزی، فارس، آذربایجان شرقی، خوزستان، مازندران، ایلام، سمنان و گلستان گزارش شده است که در بسیاری از این استان‌ها موجب بروز آسیب و خسارت‌های فراوانی به کشاورزی مردم شده که در استان‌هایی مانند گلستان که محور توسعه و زیربنای اقتصاد آن کشاورزی است به مراتب بیشتر به چشم آمده و موجب نگرانی می‌شود.

این نوع ملخ که در تفاوت با سایر ملخ‌ها دارای نشانه‌ای شبیه یه حرف «X»  لاتین بر روی بدن خود است، دارای کپسول تخم بوده و تخم‌ها در قسمت انتهایی این کپسول به شکل اُریب در دسته‌های 18 تا 40 عددی و در ردیف‌های سه تا چهارتایی قرار می‌گیرد.

* علاقه شدید ملخ مراکشی به گندم

ملخ مراکشی قسمت اعظمی از طول سال یعنی تابستان، پاییز و زمستان را به حالت تخم می‌گذراند و بهار را موسم تولد و حضور فیزیکی در فضای زیستی دنیا تجربه می‌کند. این نوع ملخ مدت 35 تا 40 روز را در دوران پورگی به سر برده و از برگ درختان به ویژه برگ‌های «گرامینه» تغذیه می‌کنند و در 60 روز بعد از آن تقریبا به حشره‌ای کامل تبدیل شده و در سن پنج سالگی علاقه شدید به تغذیه از غلات به ویژه گندم پیدا می‌کنند.

استان گلستان همواره به عنوان قطب اصلی تولید گندم کشور یکی از پایه‌های اصلی توسعه اقتصادی و تامین کالای استراتژیک گندم بوده و نقش مهمی را در امنیت غذایی ایران اسلامی ایفا کرده است که در این میان می‌توان به نقش و سهم شهرستانی همچون گنبدکاووس که در صدر شهرستان‌های تولید کننده گندم در کشور قرار گرفته نام برد.

این حجم از تولید و نقش مهم در امنیت غذایی کشور می‌تواند پاشنه آشیل استان گلستان و به نوعی کشور شده و در مواقع حساس مشکلاتی را در این حوزه فراهم کند، بنابراین توجه به مبارزه با آفات گیاهی و حشرات مزاحم برای تولید و برداشت محصولات استراتژیک باید در اولویت نخست مسوولان استانی و کشوری قرار بگیرد.

به همین دلیل بسیاری از کارشناسان حوزه کشاورزی و دانشگاهیان استان گلستان سال‌هاست در تلاش هستند تا راه‌های مختلف مبارزه با این آفت گیاهی را با جدیدترین روش‌های علمی پیدا کرده و به کار ببندند تا محصولات استراتژیک خود را در این حوزه با سلامت، کیفیت و حجم بالاتری در اختیار داشته باشند.

* مبارزه با ملخ مراکشی از دو راه بیولوژیک و شیمیایی

کارشناس مبارزه با آفات گیاهی در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه برای مبارزه با حشره آسیب زننده ملخ مراکشی دو نوع روش مبارزه وجود دارد، اظهار کرد: نوع نخست مبارزه را می‌توان در بخش بیولوژیک مورد بررسی قرار داد و در نوع دوم نیز مبارزه شیمیایی را در دستور کار قرار دهیم.

احمد صابری با بیان اینکه در بخش مبارزه بیولوژیک باید بدانیم که بخش زیادی از پرندگان نظیر سار گلوقرمز، گنجشک و کلاغ سبزقبا از دشمنان طبیعی این نوع ملخ هستند، افزود: می‌توان به صورت هدفمند و هوشیارانه و البته با رعایت نکات بهداشتی و تخصصی به نوعی با حضور این پرندگان با ملخ‌های مراکشی مبارزه کرد.

وی با تاکید بر اینکه سوسک‌های موسوم به سوسک‌های خانواده نیز در مرحله لاروی از تخم‌های ملخ مراکشی تغذیه کرده و از تولید مثل این حشره جلوگیری می‌کنند، خاطرنشان کرد: در کنار این سوسک‌ها، مگس‌های بزرگ موسوم به مگس‌های خانواده نیز روی بدن ملخ‌های کامل و پوره تخم می‌گذارند که لارو آنها به عنوان پارازیت داخلی این آفت عمل می‌کند.

کارشناس مبارزه با آفات گیاهی با اشاره به اینکه در بخش مبارزه شیمیایی نیز می‌توان چندین نوع محلول، سم و طعمه‌های مسموم شده استفاده کرد، گفت: به طور مثال موادی همچون فنیتروتیون، مالاتیون، سومیتیون، دیفلوبنزورون  و ترکیب دو ماده فوکسیم و پروپسکور می‌تواند در میزان دوز مشخص به عنوان سم‌های قوی برای مقابله با ملخ‌های مراکشی عمل کند.

صابری با بیان اینکه طعمه مسموم شامل سبوس گندم با برنج به ذرت و ماده‌ای به نام «لیندین» مرطوب را نیز می‌توان با درصد ترکیب 10کیلو گرم لیندین در 100 گرم طعمه سبوس و برنج به عنوان یکی از راه‌های مبارزه شیمیایی استفاده کرد، ادامه داد: این ملخ در سالهای گذشته آسیب‌های زیادی به کشاورزان گنبدی و به طور کلی استان گلستان وارد کرده است که نیازمند توجه علمی و دقیق به این موضوع در استان داریم.

* عملیات مبارزه با ملخ مراکشی در 6 هزار و 700 هکتار زمین در گلستان

مدیر حفظ نباتات سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان در گفت‌و‌گو با خبرنگاران با اشاره به اینکه عملیات شیمیایی مبارزه با ملخ مراکشی از نیمه اول فروردین سال جاری  با حضور 6 گروه در شهرستان‌های آزادشهر، کلاله، مراوه‌تپه و گنبدکاووس انجام شده است، اظهار کرد:  در حوزه مبارزه بیولوژیک رهاساری سار گلوقرمز در این مناطق صورت گرفته است.

 کیانوش حق‌نما  با تاکید بر اینکه عملیات مبارزه شیمیایی تا پایان خردادماه گذشته به وسیله 6 دستگاه خودروی مبارزه با ملخ، هفت دستگاه سمپاشULV ، فرقونی و وانتی و دو دستگاه توربولاینر در 6هزار و 700 هکتار اجرایی شده است، افزود: به دلیل انجام مبارزه شیمیایی، مبارزه بیولوژیک با سار گلوقرمز در این مناطق متوقف شده بود.

* نخستین مبارزه تاریخ با ملخ مراکشی در گنبدکاووس

کارشناس حفظ نباتات گیاهی استان گلستان در گفت‌و‌گو با خبرنگاران با اشاره به اینکه سابقه مبارزه جدی با ملخ مراکشی در ایران به سال 1305 برمی‌گردد، خاطرنشان کرد: این مبارزه برای نخستین بار در این سال و در شهرستان گنبدکاووس آغاز شده بود که تا به امروز با شدت و ضعف متفاوتی ادامه دارد.

اسماعیل متکی با بیان اینکه ملخ مراکشی یکی از مهم‌ترین گونه ملخ‌های زیان‌آور در ایران و بسیاری از نقاط جهان است که در صورت عدم مبارزه، خسارات سنگینی به مراتع، مزارع غلات و صیفی جات و بقولات وارد می‌کند، ادامه داد: در حال حاضر جنس Polysarcus این ملخ در ارتفاعات مرزی استان سمنان و گلستان وجود دارد و جنس‌های Calliptamus و Dociosturus  در مرز ایران و ترکمنستان و شمال شهرستان آق قلا و ملخ Decourna در شمال شهرهای بندرترکمن، آق قلا، علی‌آبادکتول، کلاله و گنبدکاووس یافت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه برای مبارزه با ملخ مراکشی تا کنون تحقیقات علمی نشان داده است که دو راه وجود دارد، تصریح کرد: یکی از این راه‌ها مبارزه شیمیایی است که به صورت طعمه پاشی، محلول پاشی و استفاده از سم به صورت تکنیکال که با سیستم‌های مخصوص سمپاشی می‌شود و راه دوم، مبارزه بیولوژیک که با استفاده از انواع سوسک‌های ملوئیده، مورچه، کنه و سارگلو قرمز انجام می‌شود.

*  تهیه 9 حوضچه آب برای پرورش سار گلوقرمز

کارشناس حفظ نباتات گیاهی استان گلستان با اشاره به اینکه سارگلو قرمز نقش مفیدی در کنترل ملخ مراکشی دارد، اضافه کرد: تعداد 9 حوضچه آب برای تامین آب این پرنده در نوار مرزی ساخته شده است تا بتوانیم جمعیت سار را که از مرز ترکمنستان وارد مرزهای شمالی کشورمان می‌شود، حفظ کنیم.

یکی از کشاورزان شهرستان گنبدکاووس در گفت‌و‌گو با خبرگزاری فارس در گنبدکاووس با اشاره به اینکه عوامل اصلی هجوم ملخ مراکشی به مزارع کشاورزی کاهش بارندگی و خشک شدن علوفه مراتع در منطقه است، گفت: بهترین زمان مبارزه با آفت ملخ مراکشی قبل از بارداری و یا در زمان پوره‌گی است به همین دلیل بحث شناسایی کانون و عملیات کانون کوبی در نخستین قدم قابل‌قبول‌ترین گزینه است.

* گرمای هوا عامل هجوم ملخ‌ها به مزارع

عبدالصمد یاپنگ غراوی با بیان اینکه گرم شدن بیش از اندازه دما به مراتب موجب هجوم بیشتر این ملخ به مزارع کشاورزی منطقه شده است، تاکید کرد: البته با توجه به ردیابی، پیش آگاهی و آمادگی برای مبارزه با این آفت گیاهی و با کمک و همکاری اداراه جهاد کشاورزی توانسته‌ایم به خوبی با این نوع از ملخ که هر ساله آسیب‌های زیادی به مزارع وارد می‌کند مبارزه کنیم.

گفتنی است این آفت در شهرستان‌های دیگری از جمله طارم، زنجان، پارس‌آباد مغان نیز دیده شده است که به بخشی از تولیدات کشاورزی این شهرستان‌ها به ویژه در حوزه غلات آسیب وارد کرده است و در عموم شهرستان‌ها نیز با همکاری و کمک‌های ادارات جهاد کشاورزی به خوبی با این آفت مقابله شده است اما به هر تقدیر ضرورت توجه و آمادگی برای مقابله همه جانبه با این آفت گیاهی و حساسیت در حوزه تولید گندم به عنوان یک محصول استراتژیک در شرایط حساس باید مورد نظر مسولان قرار بگیرد.